Na deze catastrofale brand kan men zich terecht de vraag stellen hoe een dergelijk incident zich kan voordoen in onze hedendaagse samenleving waar brandveiligheid in principe toch een specifiek aandachtspunt is bij de bouwreglementeringen. Analyse van de feiten en een formeel onderzoek zijn nog steeds lopende maar ondertussen kon wel bevestigd worden dat het gebouw dateert uit 1974, een periode waarin sprinklers niet verplicht werden in hoge appartementsgebouwen in UK.

De wettelijke verplichting voor het installeren van sprinklersystemen in alle nieuwe appartementsgebouwen is in Engeland van kracht sinds 2007 en van toepassing voor appartementsgebouwen hoger dan 30 m. In Schotland is de drempelhoogte 18 m en in Wales moeten sinds vorig jaar alle nieuwe appartementsgebouwen en huizen uitgerust worden met een sprinklersysteem.

De Grenfell toren onderging een grote renovatie, die vorig jaar werd afgerond, voor een bedrag van 11,5 miljoen Euro. Sprinklers zijn niet verplicht in bestaande gebouwen en alle rapporten geven aan dat ze niet geïnstalleerd werden in de Grenfell toren.  Op zijn minst verbazend was eveneens de zeer spijtige vaststelling dat in bepaalde Belgische media totaal verkeerdelijk vermeld werd dat de sprinklers niet zouden gewerkt hebben. De kosten voor een sprinklersysteem werden ingeschat op een bedrag van ongeveer 225 duizend Euro, hetgeen ongeveer 2% van de totale renovatiekosten bedraagt.

Een nieuwe externe gevelbekleding werd aangebracht en volgens alle visuele vaststellingen ziet het ernaar uit dat deze brandbaar was. Het is niet duidelijk of de gevelbekleding werd aangebracht als brandwerende thermische isolatie, om als dusdanig de vuurverspreiding langs de gevel te vermijden, of om puur energiebesparende en/of esthetische redenen.

Volgens de vaststellingen ter plaatse zou de brand ontstaan zijn in een appartement op de vierde verdieping. Als dat klopt, is het meer dan waarschijnlijk dat een sprinklersysteem zou verhinderd hebben dat het vuur zich verder kon ontwikkelen en verspreiden zoals nu het geval was en we daarenboven zelfs niet eens zouden geweten hebben over een begin van brand in de Grenfell toren.

Alan Brinson, van het European Fire Sprinkler Network, zegt hieromtrent het volgende:  "Deze brand is vergelijkbaar met deze in “The Address Downtown Hotel” in Dubai op oudejaarsavond van 2016. Het verschil is wel dat dit gebouw voorzien was van sprinklers en geen enkel dodelijk slachtoffer te betreuren viel.

Hoe evolueert de situatie in Groot-Brittanië?

Voor het officiële openbaar Grenfe onderzoek werd een panel van deskundigen aangesteld met als opdracht de overheid te adviseren bij het nemen van   brandveiligheidsmaatregelen. De leden van deze onderzoekscommissie zijn onder andere: Brandweerdiensten, brandveiligheidsindustrie, belangrijke aanbieders, lokale autoriteiten en verzekeraars.

Het officieel onderzoek, het politieke debat en de discussies tussen alle betrokken partijen zijn gaande.  Ondertussen werd geopperd dat, op korte termijn, meer dan 500 bestaande hoge gebouwen zouden moeten uitgerust worden met sprinklers. In bepaalde lokale districten zijn bewoners en pers begonnen met campagnes gericht op meer dan 1.00 bijkomende gebouwen.

Minstens 20 Engelse gemeenteraden wensen echter niet te wachten op de resultaten van het onderzoek van de centrale overheid en zullen de bestaande gebouwen in hun gebied retrofitten.

Zo werd in de nasleep van de Grenfell catastrofe door de Londense deelgemeente Wandsworth aangekondigd dat 100 bestaande hoogbouw appartementen zullen uitgerust worden met een sprinklersysteem. De gemeenteraad heeft deze beslissing genomen voor alle gebouwen van tien verdiepingen of hoger. In totaal zullen 6.400 appartementen uitgerust worden met een sprinklersysteem.

Feit is natuurlijk dat brandveiligheidsmaatregelen zoals onder andere gevelbekleding, evacuatiewegen, rookdetectie en interventiemiddelen worden eveneens geanalyseerd en mogelijks gecorrigeerd.

De werken zullen zo spoedig mogelijk aangevat worden en grotendeels uitgevoerd worden en met de bedoeling dat de bewoners hun appartement niet hoeven te verlaten om elders tijdelijk onderdak te vinden. 

The Sheffield- Callow Mount Retrofit Project

Het “Callow Mount Sprinkler Retrofit Project" is een belangrijk rapport, gepubliceerd door BAFSA(*)  in 2012, dat aantoont dat het kostenefficiënt en praktisch doenbaar is om sprinklersystemen te installeren  in een bestaande hoogbouw woningtoren gebouwd tussen 1950 & 1970. 

De werken namen in zijn totaliteit minder dan 4 weken in beslag. Deze aanpak heeft eens te meer aangetoond de brandveiligheid in belangrijke mate kan verbeterd worden, door de inbouw van een automatisch sprinklersysteem en dit zonder verhuis van de bewoners.

Betreffende gebouw: Bouwjaar 1962  -   13 verdiepingen  -  46 flats  – kantoorruimte op gelijkvloers

(*) BAFSA: British Automatic Fire Sprinkler Association

Hoe zit dat in Belgë?

De catastrofale brand in de Brusselse “A l’Innovation” in 1967, precies 50 jaar geleden, heeft in België geleid tot een aantal maatregelen die een belangrijke verbetering betekenden voor de brandveiligheid van mensen en goederen binnen een gebouw. De maatregelen betroffen vooral de bouwkundige structurele elementen, compartimentering, evacuatie, eerste interventiemiddelen en organisatie in geval van brand.

Voor wat specifiek de grotere winkelcentra betreft is men zelfs een stap verder gegaan en werd de installatie van een automatisch blussysteem met sprinklers een wettelijke verplichting.

Toeval of niet? Feit is dat er sindsdien in geen enkel winkelcentrum in België, uitgerust met een sprinklersysteem, nog een brand plaatsvond met een dodelijk slachtoffer of belangrijke schade als gevolg.

Voor residentiele gebouwen zoals appartementsgebouwen, ziekenhuizen en rustverzorgende tehuizen bijvoorbeeld is de installatie van sprinklersystemen geen verplichting met als gevolg dat het dan ook eerder uitzondering dan regel is dat een sprinklersysteem voorzien wordt.

De maatschappelijke evolutie zorgt er nochtans voor dat er steeds meer oudere, minder mobiele met als gevolg meer kwetsbare mensen woningen, appartementen en verzorgingstehuizen bevolken. De multiculturele omgeving en de verschillende taalgebruiken die ermee gepaard gaan creëren eveneens bijkomende risico’s voor de bewoners in geval van brand.

BFSN is overtuigd van het feit dat sprinklersystemen in residentiele gebouwen de brandveiligheid in belangrijke mate verhogen en catastrofale scenario’s zoals deze van de Grenfell toren kunnen vermijden. Residentiele sprinklers hebben immers een belangrijke impact op de gevolgschade bij een brand en dit zowel op het vlak van Life Safety als materiele schade. Anders dan traditionele sprinklersystemen, die hoofdzakelijk gericht zijn op algemene schadebeperking, worden residentiele sprinklers toegepast als life safety-concept. Evacuatie van bewoners is het primaire doel en hiervoor wordt een evacuatietijd gecreëerd van 30 minuten voor appartementen bijvoorbeeld.

Belangrijk om weten is dat deze systemen enkel in geval van brand automatisch starten en alleen de sprinklers in de betreffende ruimte geactiveerd worden.

Laat ons hopen dat we niet moeten wachten op een volgende catastrofe vooraleer sprinklersystemen algemeen aanvaard en geïmplementeerd worden en als dusdanig een belangrijke meerwaarde betekenen voor de brandveiligheid in residentiele gebouwen.

Sprinklers hebben een goede reputatie als zijnde efficiënt, effectief en betrouwbaar en dat willen we graag zo houden. De organisatie die instaat voor het ontwerpen, installeren en onderhouden van sprinklerinstallaties dienen over de nodige competenties en kwalificaties beschikken.

De BFSN leden-installatiebedrijven zijn tevens BOSEC gecertificeerde sprinklerinstallatiebedrijven.

14 07 2017

François Asselman

Voorzitter BFSN